کد خبر : 31254
تاریخ انتشار : شنبه 23 مارس 2013 - 1:15

تسوج مهد مردان بزرگ

تسوج مهد مردان بزرگ

به گزارش شبسترنیوزشهر تسوج ما بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی و در شمال دریاچه ارومیه و جنوب کوه های قزل داغ قرار گرفته است و طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۰ صورت گرفته‌است، این شهر جمعیتی برابر با ۷۳۷۰ نفر، دارد . این شهر در ۴۰کیلومتری غرب شبستر، ۵۵کیلومتری شرق شهرستان

به گزارش شبسترنیوزشهر تسوج ما بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی و در شمال دریاچه ارومیه و جنوب کوه های قزل داغ قرار گرفته است و طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۰ صورت گرفته‌است، این شهر جمعیتی برابر با ۷۳۷۰ نفر، دارد . این شهر در ۴۰کیلومتری غرب شبستر، ۵۵کیلومتری شرق شهرستان سلماس و۱۴۰ کیلومتری شمال شهرستان ارومیه و ۱۱۰ کیلومتری غرب تبریز و ۷۲۱ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است.

از مکان‌های دیدنی شهر تسوج، تفرجگاه کلمبور و باغ میوه‌های اطراف شهر را می‌توان نام برد،نام تسوج عربی‌شده تسوگ فارسی است که در زمان ساسانیان به معنای شهرستان بوده‌ است.

مورخ حمدالله مستوفی قزوینی ، در قرن ۸، درمورد تسوج چنین می‌فرمایند:«طسوج قصبه‌ای است بر دو مرحله تبریز به جانب غربی ودرشمال بحیرهٔ چیچست افتاده‌است باغستان بسیار دارد میوه‌هایش بسیارونیکوست، ازتبریز گرم تر وبه جهت نزدیکی به بحیره به عفونت مایل است وآبش از رودی که ازآن جبال آیدواز چشمه تامین می‌شودساکنانش از ترک و تاجیک ممزوجند حقوق دیوانیش کمابیش پنج هزار دیناربه دفتر در آمده‌است وبه وقف ابواب البر ابوسعیدی تعلق دارد».
آن بزرگوار به علت زیاد بودن جمعیت تسوج در آن دوران، یکی از نام‌های قدیمی دریاچهٔ ارومیه را، *دریای شور تسوج* نام برده‌است.
تسوج در میان کوه‌های علمدار و دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است و آب و هوایی سرد و نسبتاً معتدل بر این شهر حاکم است. شهر تسوج از لحاظ جغرافیایی در ۳۸ درجه و ۱۹ دقیقه شمالی و ۴۵ درجه و ۲۱ دقیقه شرقی قرار گرفته‌است.
برطبق آمار سال ۱۳۹۰خورشیدی از مجموع ۷۳۷۰ نفر جمعیت ساکن شهر تسوج،۳۶۶۲ نفر مرد و ۳۷۰۸ نفر زن هستند که مجموعاً در قالب ۲۲۸۸ خانوار ساکن این شهر هستند.وبعد خانوار۳٫۲ ونسبت جنسیتی۹۸٫۸ می‌باشد جمعیت شهرتسوج در سال۱۳۷۵ برابر۸۱۱۹ نفرودر سال ۱۳۸۵برابر۷۳۳۷نفر بوده‌است وطبق آمارسال۱۳۸۵، ۷۲ درصد از مردم این شهر باسواد و ۲۸ درصد بی سواد بودند.

مشاهیر
ملا مراد تسوجی : ملا مراد تسوجی فرزند میرزاخان در تسوج متولد شده نژاد او به سلسلهٔ انصار منتهی می‌شود از شاعران سدهٔ یازدهم هجری قمری و از معاصران قلی بیگ است و مؤلف قصص خاقانی که در فاصلهٔ سالهای ۱۰۸۵ ـ ۱۰۷۳ تالیف شده)
ثابت تسوجی : نامش ابراهیم از معاصرین فتحعلی شاه قاجار می‌باشد شعر ترکی به غایت نیکو می‌گفت از اشعارش در دسترس نبود و نام این شاعر در حدیقه‌الشعرا آمده‌است.
ملا عبدالنبی تسوجی : نادرهٔ دوران و اعجوبهٔ زمان بوده و در عهد دولت شاه سلطان حسین صفوی در سنه ۱۱۱۷ در شهر تسوج متولد شده، فرزند اوجاق قلی تسوجی که از شاگردان ملا رفیع گیلانیمی‌باشد و به واسطه این عالم از علامه مجلسی روایت به نام (النبی الطسوجی) می‌کرده و بدین جهت ملقب به (ملا عبدالنبی الواوی المجلسی بواسطه ملا رفیع گیلانی) بوده‌است.
احمد تسوجی : آقا احمد فرزند علی اشرف آقا تسوجی است که در سال ۱۲۳۲ هـ.ق (۱۱۹۵ شمسی) متولد شده وی یکی از مردان فاضل، عالم و شاعر و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری است. از تالیفات او می‌توان از کتابی به عنوان «کشکول» نام برد.
ملا عبداللطیف طسوجی : از فضلای عهد فتحعلی شاه و محمد شاه و اوایل عهد ناصری است. این شخص مردی فاضل بوده و کتاب لغت برهان قاطع را که دارای انحلاط فراوان می‌باشد در زمان سلطنت محمد شاه اصلاح کرده‌است.ایشان کتاب هزار و یک شب رابه فارسی روان ترجمه نموده‌است.
میرزا محمود : میرزا محمود در فن لغت و فن شعر و بعضی استحضارات دیگر اولین دانشمند این کشور بوده‌است وی به تعلیم و تدریس مظفرالدین میرزا ولیعهد اشتغال داشته در سنه ۱۲۹۵ هـ.ق وفات یافته‌است.
میرزا محمد ملاباشی طسوجی : برادر میرزا محمود که با همان لقب به جای وی منصوب شده‌است این ملا باشی همان است که به شرکت حجت‌الاسلام ثیّر از باب مطابیه هر یک پانصد بیت عربی مشتمل بر فتاوی مضحکه کرده‌اند.
میرزا عبدالله طسوجی : یکی از دانشمندان گمنام طسوج میرزا عبداله طسوجی است که مرد فاضل و دانشمندی عالی قدر بود وی در زمان حسینقلی خان دنبلی حاکم و کلانتر تبریز می‌زیسته و کتابی به نام «ریاض الجنه» را به نام حسین قلی خان به رشتهٔ تحریر درآورده و دربارهٔ زلزله سال ۱۱۹۴ هـ.ق تبریز شرح مفصلی در آن کتاب آورده و به کشته شده فرزند برومند حسینقلی خان دنبلی نیز اشاره کرده‌است.
سید محمدهاشم موسوی طسوجی مرندی خویی (سال تولد ۱۲۹۵ وفات ۱۳۵۸هـ) : سید محمد هاشم فرزند عالم زاهد حاجی میرعبداله موسوی می‌باشد حاجی میرعبداله موسوی از اولاد میر ملک تسوجی بوده که به کشکسرای مرند رفته در آنجا فوت کرده‌است. نسب وی با بیست و پنج واسطه به امام موسی بن جعفر منتهی می‌شود.
سید علی اکبر موسوی تسوجی : حضرت آیت‌الله سید علی اکبر موسوی تسوجی فرزند آقا سید حسین در سال ۱۳۱۹ هـ.ق در تسوج به دنیا آمد و در حوزه‌های نجف و تبریز درس خواند وی در نجف‌اشرف به درجهٔ اجتهاد نایل آمد. از او کتابی در علم هندسه و کتابی دیگر بنام «التخلیص و التشریح» در ادبیات، حاشیه‌ای نیز در مستمسک آقای حکیم و بغص اشعار عرفانی به زبان عربی به یادگار مانده‌است.
«محمد تسوجی» : در سال ۱۳۰۹ خورشیدی حمام معروف شیخ سلماس را بنا کرد.
احمد علی رضا بیگی : از شخصیت‌های برجسته فعلی شهر تسوج، می‌توان استاندار سابق توانمند و محبوب آذر بایجان شرقی در دولت‌های نهم ودهم را، نام برد که ایشان از ناحیه دیزج شیخ مرجان این شهر تاریخی بوده، ومتولد ۱۳۳۶ شمسی می‌باشند

کشاورزی
از لحاظ کشاورزی، خشکبار، مخصوصا قیسی، زرد آلو، آلوبالو، گردو و بادام تسوج، معروف بوده است. ازاصلی‌ترین صادرات تسوج، خشکبار است که به کشورهای همسایه همچون ترکیه و جمهوری آذربایجان صادر می‌شود. واز میوه‌های تر، سیب لبنانی وگلابی تسوج تحت عنوان تسوج آرمدی معروفیت خاصی دارد.

آثار تاریخی
مسجد جامع تسوج
مسجد یادگارشاه
حمام بازار تسوج
کاروان سرای شاه عباسی مسیرتسوج-مرند
زیارتگاه علمدار
کول تپه در قره تپه
مقبره سادات ملکی
مزار علی حسین خان قلعه‌ای از بزرگان مشروطه آذر بایجان
سنگ آسیاب

مسجد جامع تسوج
مسجد جامع تسوج مربوط به سدهٔ ۱۰ ه. ق. است و در داخل تسوج واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۷۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ست.
مسجد جامع تسوج در جنوب بازار و اول محله‌ی باباهدایت یک باب مسجد تاریخی با عظمت تمام خودنمایی می‌کند این مسجد دو درب ورودی دارد یکی از مغرب که کوچک است و معلوم می شود بعداً‌ برای رفت و آمد نسوان، بقعه شده است. درب اصلی در وسط بازار تسوج قرار دارد که به یک خانه باغچه کوچک وارد می شود. در قسمت شمال حیاط دکاکین بازار و قسمت غربی را وضوخانه و قسمت شرقی را بازار دکاکین موقوقه مسجد تشکیل می دهند.

قسمت غربی نمای شمالی مسجد است که درب ورودی از وسط ساختمان همین جاست در دو طرف این درب دو مناره بدون کلاهک نمایان است، معلوم است بخشی از مناره‌ها خراب شده و آنچه باقی مانده دارای راه‌پله‌ای مارپیچ است. در جلو مناره غربی درخت چنار تنومندی سر به آسمان کشیده که به مناره‌ی مذکور چون چتر سایه می افکند بر پیشانی درب ورودی فرمانی است به تاریخ ۹۸۹ هجری قمری با خط ثلث برجسته که بر روی سنگ فلفلی یک پارچه‌ای نقر شده است. که این فرمان را عده‌ای در کتب خود از جمله مرحوم کارنگ در کتاب آثار تاریخی و  سلیمی در کتاب شبستر ،به سلطان محمد صفویه نسبت داده‌اند در حالی که سلطان محمد دو سال قبل از این تاریخ فوت کرده و پسرش شاه عباس به جایش نشسته بود واقعیت این است تسوج پس از جنگ با عثمان پاشا و شکست عثمانی پس از مردن عثمان پاشا حمزه میرزا در تعقیب سپاه شکست خورده‌ی عثمانی وارد تسوج می‌شود.

در همان مسجد حمزه‌میرزا سخنرانی کرده، پس از تمجید از خدمات و رشادتهای اهالی وعده‌ی بخشیدن مالیات را داده سپس در مراجعت از تسوج در تبریز کشته می شود اما چون دستور قبلاً صادر شده تاریخ تهیه آن ۹۸۹ می رسد و گرنه شاه عباس در عنفوان سلطنت‌اش امکان دادن چنین دستوری را نداشت. مسجد بیست و چهار ستون دارد چهار ستون جنوبی آجری و بقیه سنگی و دارای پایه سرستون مقرنس سنگی هستند. سی و پنج گنبد آجری مسجد بر روی آنها قرار گرفته و مساحت مسجد در حدود ۳۵ در ۳۳ متر است.

طاق‌ها شیوه ایلخانی و اشکال مختلفی دارند معلوم است بنای مسجد چند بار تعمیر و مرمت شده است یک بار در سال ۱۲۵۲ هـ.ق به امیر محمد شاه قاجار تعمیر کلی یافته و بعید نیست گچ‌بری و مقرنس کاری طاق‌ها مدخل و طاق محراب مسجد در همین دوران صورت گرفته است (باشد). کلاهک مناره‌ها فرو ریخته و یا به علت پیش آمد جنگ و غیره تکمیل آن ناقص مانده و پاره‌ای از گنبدها ترک برداشته‌اند آخرین تعمیر(اساسی) در سال ۱۳۷۹ شمسی و با همکاری سازمان میراث فرهنگی استان آذر بایجان شرقی انجام یافته است.

مسجد در دو سو سرداب یا زیرزمین هم دارد که قسمتی از آن با خرده و شکسته‌ی آجر و کلوخ پر شده است. کتیبه‌ی فرمان نشان می‌دهد که شهر تسوج اهمیت و جمعیت زیاد و موقعیت سوق الجیشی مهمی داشته که استرضای خاطر مردم آن مورد عنایت شاه صفوی بوده است متن کتیبه چنین است. فرمان همایون شرف تقاذ یافت آنکه چون همگی همت عالی نهمت همایون ما بر آن مصروف است که در زمان دولت ابدی الاتصال، آثار خیر و احسان در میان طبقات انام انتشار یافته عموم رعایا و برایا در کمال فراغت و رفاهیت اوقات گذرانیده از روی امیدواری تمام در ازدیاد و دعاگویی دوام دولت ابد مقرون افزایند لهذا در این وقت بنابر کمال توجه خاطر به رفاه حال مردم تسوج از ابتدای پیچی ئیل مقدری محترفه و کوزه فروشی قصبه‌ی مذکور که ابواب جمع اوست به تخفیف مقرر و تصدق کرده ثواب آن را به ارواح مقدسه‌ی حضرات چهارده معصوم صلوات الله علیهم اجمعین هدیه نمودم و مستوفیان کرام دیوان، رقم این عطیه‌ی اعلی را در دفاتر خود ثبت و مقدوم گردانیده، از جمع اخراج نموده از تیول باطل دانند. عمّال و متصدیان دیوانی اکلاء حب‌المسطور مقرر دانسته یک دینار و یک مزبار به هیچ وجه من الوجوه به علّت مال وجوهات و اخراجات و غیره و به مراسم و رسم که باشد بر اصناف مذکور در این، حواله نکنند.

بهمن بهزادسیس

images q
منابع
↑ درگاه ملی آمار
↑ دانشنامهٔ جهان اسلام، سرواژهٔ تسوج، بازدید ۹ اوت ۲۰۰۸.

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 7 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۷
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

پاسخ به امیر انصراف از پاسخ دادن

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

یعیدی سه‌شنبه , 28 آوریل 2015 - 4:30

سلام علیکم باتوجه به اینکه ازمشاهیر طسوج نامبردید ولی اطلاعت داده شده در مورد سادات جلیل القدر موسوی ملکی کامل نبوده لذا مستدعی است هم درمورد جد اعلای این سادات سید ملک بزرگ معروف به معجز نما مدفون در میدان شهرهم در مورد سایر اولاد جلیل القدر ایشان که علاوه در طسوج در کل منطقه آذر بایجان و تبریز وقم به علم وسیادت و تقوی وعرفان معروف بوده ودر مقبره سادات ملکی در طسوج وهم در قم ملجا ومنظر شیفتگان اهلبیت از قدیم تا حال میباشند اطلاعت کاملی تدوین و در سایت قرار دهید . چنین بزرگانی واسطه ی اتصال قلوب مومنین به در گاه احدیت میباشند .از قصور همه همشهریان ومسولین خصوصا متولیان فرهنگی ومذهبی وهم چنین شهردارمحترم نسبت به معرفی این بزرگان و معمور نمودن مقبره سادات خصوصا مرقد نورانی سید ملک بزرگ معجزنما درعجبم چرا آرامگاه این سید صاحب اعجاز و نفس رحمانی که بنا به قول خیل عظیمی از بزرگان ومعمرین حتی حیوانات از روی آن عبورنمیکنن نباید به صورت آبرو مند ودر شأن حداقل به جای آن بنای ارزشمند وگنبد نورانی که با غفلت و بی توجهی تخریب وبه محل چمن کاری تبدیل شده بنایی آراسته به مظاهر دینی واسلامی در خور این شهر دارالمومنین احداث نگردد امید دارد این مرقومه را هم مسول سایت وهم سایرین ملاحظه ودست به کار شوند.باشد که به زودی شاهد بازگشت عزت ومعنویت و نورانیت همچون دهه ها و سده های گذشته به ای شهر باشیم

امیر چهارشنبه , 16 دسامبر 2015 - 7:18

به اطلاع خوانندگان عزیز میرساند:
سادات موسوی ملکی منسوب به حضرت احمد بن موسی (ع) شاهچراغ میباشند و نسلشان به حضرت امام موسی بن جعفر (ع) میرسد و مرحوم سید ملک معجز نما رحمه الله علیه یا جد همه سادات موسوی ملکی که آرامگاهشان در میدان مرکزی تسوج قرار گرفته است روحانی و عارفی بزرگ و صاحب کرامات فراوان بوده اند که زبانزد خاص و عام میباشند و ایشان در سالهای بسیار دور از شیراز به تسوج مهاجرت مینمایند و در استجازه اجتهاد مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید ملک موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف چنین آمده است که میر ملک پسر میر ملک معجز نما آنچنان در علم برجسته شد که در نجف انگشت نما گردید و این جملات را مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید ابو الحسن اصفهانی اعلی الله مقامه الشریف نوشته است.
سادات موسوی ملکی در تسوج فراوانند و از جمله یکی از خاندان ایشان پسران مرحوم آقا سید حسین موسوی ملکی رحمه الله علیه میباشند که پنج برادر معم و روحانی بوده اند که پسر ارشدشان مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید ملک موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف بوده است که در سال ۱۲۷۰ ه ش در تسوج متولد و در چهل سالگی در سال ۱۳۱۰هجری شمسی بر اثر ابتلابه بیماری در بیمارستان آمریکاییهای تبریز فوت مینمایند و پیکر پاکشان را با اولین اتومبیلی که تسوج تا آن هنگام تجربه ننموده بود وارد این شهر تاریخی نموده و یس از تشییع بسیار باشکوه توسط مردم در ملک شخصی خود یا همان مقبره خودشان دفن می شوند و هم اکنون سه تن دیگر از جمله فرزند ایشان مرحوم حصرت آیت الله حاج سید ملک موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف و دو تن از برادرانشان بنامهای مرحوم حضرت آیت الله میر علی اکبر موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف و مرحوم حضرت آیت الله میر جلیل موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف نیز در همان مکان مقدس و موسوم به مقبره مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید ملک موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف مدفون میباشند.و همچنین دو تن دیگر از پسران مرحوم آقا سید حسین بنامهای مرحوم حضرت آیت الله میر عباس موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف در باغ رضوان قم و مرحوم حضرت آیت الله حاج سید حمید موسوی ملکی اعلی الله مقامه الشریف در قبرستان ابو حسین قم مدفون میباشند.
خدایا درجات این عزیزان عالی است عالی تر بگردان!
EMAIL:amir_moadab44@yahoo.com

Mahbobe جمعه , 28 جولای 2017 - 1:28

سلام،ممنون از توضیحاتتون که انقدر دقیق بود.باعث افتخار بندس که اسم پدر بزرگم رو اینجا دیدم.

کریم جمعه , 25 آگوست 2017 - 17:07

سلام خیلی از توضیحات کامل شما سپاسگزارم ولی چرا با وجود مرقد شریف جد سادات ملکی معروف به معجز نما در میدان مرکزی شهر چرا مسئولان شهر هیچ اقدامی برای احداث مقبره ای درشان آن عالم و عارف انجام نمیدهند

کریمی جمعه , 25 آگوست 2017 - 17:12

سلام وممنون از توضیحات کامل ولی با وجود قرار گرفتن مرقد جد سادات ملکی در وسط شهر که به معجز نما معروف است چرا شورای شهر شهردار بخشدار و سایرمسئولین اقدام به احداث مقبره ای در شان آن عالم و عارف برزگ نمیکنند ظاهرا در سالهای گذشته مقبرهای نورانی و زیباداشت

ناشناس چهارشنبه , 20 می 2020 - 9:36

سلام

میر ملک معجزنما که مقبره ی،ایشان واقع در فلکه میباشد جد اعلای سادات ملکی،موسوی، قبلا دارای گنبد و مقبره بوده با قدمت دوره زندیه و صفویه وـتعدادی از فرزندان و ذراری ایشان در همان مکان مدفون هستند،لکن در سال ۱۳۷۲یا۱۳۷۵ بود که توسط شهردار معاند وهابی صفت با بهانه ی زیباسازی تخریب شد،
وـنتیجه ی،این عمل شوم جسارتش،را در نوع مرگش دیدن،

و بعدها با پیگیری،احفاد آن مرحوم از دفتر رهبر انقلاب نامه تاکیدی دستوری برای بازسازی آن مکان ارسال شد که گویا متاسفانه با کم توجهی یا فوت ایشان(نوادگان) ،به فراموشی و یا…. هر چه تقدیر بود سپرده شد.
یاعلی مدد

امیرحسین دوشنبه , 2 می 2022 - 22:44

یاشاسین تسوج