طرح ترافیک ایران در دوره قاجار!

در دوره قاجار و به‌ویژه عصر ناصرالدین شاه، به واسطه رشد نسبی جمعیت و از سویی گسترش وسایل حمل و نقل و باربری و نیز اقداماتی در راستای زیباسازی شهر تهران، بالاجبار نخستین طرح ترافیک ایران اعمال شد؛ چنانکه سیروس سعدوندیان در این‌باره می‌نویسد: در ۱۲۸۲ هجری قمری، با منع ورود چهار پایان باربر به محوطه «میدان ارگ» یا «باغ گلشن»، نخستین «طرح ترافیک» به اجرا در آمد. ماجرا از این قرار بود که یک سال پیش از آن در ۱۲۸۱ هجری قمری، پس از بنای میدان توپخانه جدید در میدان «ارگ سلطنتی»، توپ‌ها و توپچیان میدان ارگ را به آن محل انتقال دادند و در وسط میدان ارگ، استخری هشت ضلعی بنا کردند، در اطراف آن راه سنگفرش کالسکه‌رو ساختند و مابقی میدان را به فضای سبز اختصاص دادند. اطراف باغچه‌ها را نیز با‌ ستون‌های سنگی و نرده‌های چوبی محصور کردند.

به گزارش قدس‌آنلاین، در ۱۲۸۲ هجری قمری، برای ممانعت از عبور و مرور چهارپایان در این میدان، خندق شرقی ارگ را پر کردند، روی آن خیابانی ساختند از توپخانه جدید تا دهنه بازار و در انتهای آن نیز دروازه‌ای به خارج شهر بنا نهادند. بدین ترتیب، عبور و مرور چهارپایان باربر از محدوده میدان ارگ قطع شد.

محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در مرآت‌البلدان می‌نویسد: «بعد از وضع میدان ارگ و طرح حوضی وسیع در آن و غرس دو باغ در دو طرف حوض و نصب ستون‌های سنگی به فاصله چهار ذرع جلوی باغ‌ها و محجر چوبی، در فواصل ستون‌ها، محض اینکه ساحت چنین میدانی از آمد و شد دواب که حمل اجناس می‌کنند مصون باشد، حکم شد در جانب شرقی ارگ همایون دروازه‌ای از خارج صحرا به شهر قرار دهند و خندق شرقی شهر را انباشته، با سطح زمین برابر کنند و خیابانی عریض تا دهنه بازار تشکیل دهند و این اوقات (۱۲۸۲ هجری قمری) این جمله صورت اتمام یافته است».