ریاض به آینده اقتصاد آمریکا خوشبین نیست

فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اظهارات برخی مقامات عربستان مبنی بر حذف دلار از معاملات نفتی گفت: سازمان اوپک از سال ۱۹۷۵ میلادی بحث قطع رابطه تجارت نفت خام با دلار را مطرح و در دستور کار خود قرار داد. این موضوع نخستین بار در یکی از اجلاس‌های اوپک توسط زکی یمانی، وزیر نفت وقت عربستان مطرح شد و مورد مخالفت جدی هیئت ایرانی قرار گرفت. البته در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران و تعدادی دیگر از اعضای اوپک به ویژه لیبی و عراق و در مواردی ونزوئلا خواهان استقلال نظام قیمت گذاری نفت از دلار شدند.

وی افزود: در آن دوران از جهات اقتصادی، هر آئینه ارزش دلار در مقابل ارزهای عمده جهان کاهش پیدا می‌کرد، صادر کنندگان نفت درآمد کمتری کسب می‌کردند و فضای مخالفت با دلار به عنوان ارز مرجع معاملات نفت خام تقویت می‌شد. در دوره‌های تقویت ارزش دلار نیز تمایل به بحث جایگزینی دلار در اوپک به حاشیه می‌رفت. البته یک نکته مهم هم این است ذخایر ارزی اکثر اعضای اوپک به دلار است و قطع ارتباط معاملات نفت خام با دلار یا هر خدشه در ارزش جهانی دلار، مشکلات اقتصادی برای اعضای اوپک در پی دارد.

رئیس اسبق اوپک با بیان اینکه در حال حاضر عربستان ۴۵۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی دارد، اظهار داشت: بقیه کشورها هم با تضعیف دلار دچار کاهش درآمد می‌شوند. اما در ابعاد سیاسی، برخی از اعضای اوپک سیاست «دلار زدایی» از معاملات نفتی و بلکه کل معاملات بازرگانی خود را در دستور کار دارند و از همین رو مسائل اقتصادی مترتب بر حذف دلار، فاقد اولویت است.

به گفته برکشلی، حال اینکه عربستان با تمام وابستگی‌هایی که به آمریکا دارد بحث جدایی معاملات نفت خام از دلار را عنوان کرده کاملاً قابل تأمل است. عربستان نسبت به نفت نگرشی کاملاً استراتژیک و طولانی مدت دارد. یمانی یک بار گفت که آخرین قطره نفت دنیا از عربستان استخراج می‌شود. البته اغلب اعضای اوپک هم نفت را استراتژیک قلمداد می‌کنند ولی در عمل جدیت چندانی ندارند. بنابراین احتمال دارد اظهار نظر تازه ریاض ناشی از آن باشد که ریاض نسبت به آینده اقتصادی آمریکا خوش بین نیست.

رئیس دفتر مطالعات انرژی وین ادامه داد: این نظریه که آمریکا بعد از ۲۰۲۰ میلادی دچار رکود خواهد شد، با اتفاق نظر اقتصاددانان مواجه است. بنابراین عربستان تلاش دارد تا به اصطلاح، تمام تخم مرغ‌ها را در یک سبد قرار ندهد. در عین حال آمریکا سر قتل جمال خاشقجی فشار زیادی بر ریاض وارد کرد و عربستان نیز قصد نوعی تلافی دارد. در همین حال لازم به توضیح است که قیمت نفت در بازارهای بین المللی به دلار است. خریدار نفت قیمت را به دلار محاسبه و پرداخت می‌کند و خریدار یا فروشنده می‌توانند قیمت را به هر ارز دلخواه تبدیل کنند.

وی اظهار داشت: صرف گفتن قطع رابطه نفت با دلار مشکل وابستگی این دو به یکدیگر را قطع نمی‌کند. چراکه نزدیک به ۸۰ در صد نفت خام مورد معامله به دلار قیمت گذاری می‌شود و بورس‌های نفت دنیا با دلار کار می‌کنند. تولید کنندگان و صادر کنندگان نفت باید مراکز بورس خود را سازمان دهی کنند.